Δραστηριότητες με χρήση θεατρικών τεχνικών, στην τάξη, για την ευαισθητοποίηση και δημιουργία ενσυναίσθησης απέναντι στους πρόσφυγες-μετανάστες

6ο Γυμνάσιο Καβάλας

Σμαράγδα Μελαδιανού

Προστέθηκε: Τρίτη, 19 Μαρτίου 2019, 11:06 πμ, Τροποποιήθηκε: Τρίτη, 19 Μαρτίου 2019, 11:15 πμ

1^η δραστηριότητα: με αφορμή τις φωτογραφίες (με κατάλληλη μουσική υπόκρουση)

Πάνω σε ένα πανί τοποθετήθηκαν 7 φωτογραφίες: κάποιες είναι φωτογραφίες που τράβηξαν πρόσφυγες ή μετανάστες, κάποιες άλλες απεικόνιζαν πρόσφυγες ή μετανάστες σε δύσκολες στιγμές. Οι μαθητές χωρισμένοι σε ομάδες α) επέλεξαν μια φωτογραφία ανά ομάδα, β) είπαν τι παριστάνει κατά τη γνώμη τους, γ) ανέφεραν τον λόγο για τον οποίο την επέλεξαν και δ) ποια συναισθήματα τους γεννά. Στη συνέχεια έδωσαν έναν δικό τους τίτλο. Τέλος διαβάστηκαν οι πληροφορίες που έχουμε από μαρτυρίες προσφύγων- μεταναστών, δηλαδή γιατί τις τράβηξαν, τι συμβολίζουν για αυτούς ή με ποια περιστατικά συνδέονται. Συζητήθηκαν επίσης οι συνηθέστεροι τρόποι μετακίνησης των ατόμων αυτών, οι κίνδυνοι που διατρέχουν, τα κυκλώματα εκμετάλλευσης που υπάρχουν και διευκρινίστηκαν οι όροι εμπορία ανθρώπων- παράνομη διακίνηση- trafficking, λαθρομετανάστες, λαθροκινητές ή λαθροδιακινητές, ασυνόδευτοι ανήλικοι.  Έτσι δόθηκε η ευκαιρία στους μαθητές να χρησιμοποιήσουν μια μορφή τέχνης για να αναπτύξουν τη δική τους κατανόηση του κόσμου, να αρθρώσουν λόγο συναισθηματικό και λογικό, να εκφραστούν πάνω σε κάτι που ενώ είναι χειροπιαστό, εμπεριέχει συμβολισμούς και κρυφά νοήματα.

Ακολουθούν όσα είπε κάθε ομάδα για τη φωτογραφία της και ο τίτλος που έδωσε.

Ομάδα 1^η: φωτογραφία με ψυγείο- Τίτλοι: «χωρίς φαγητό», «πείνα», «φτώχεια»

 «Το ψυγείο έχει να κάνει με την καθημερινότητα των ανθρώπων και το άδειο ψυγείο δείχνει ότι αυτή δεν είναι ίδια, έχει διαταραχτεί».

Ομάδα 2^η: φωτογραφία με αρκουδάκι - Τίτλοι: «η απώλεια», «Η χαμένη παιδική ηλικία», «η λύπη»

«Ένα παιδί πρόσφυγας έφυγε με τρόπο βίαιο από το σπίτι του, αφήνοντας το αγαπημένο του αρκουδάκι πίσω», «Έφυγε και δεν είχε χώρο στη βαλίτσα για το αρκουδάκι», «Τα αρκουδάκια είναι φίλοι των μικρών παιδιών κι αυτό το παιδί τώρα δεν έχει τον φίλο του»

Ομάδα 3^η: φωτογραφία με ανθρώπινο σώμα σε σχήμα ερωτηματικού στον δρόμο- Τίτλοι: «γιατί;», «γιατί να υπάρχουν πόλεμοι», «Το αδικοχαμένο παιδί»

«Είναι μάλλον ένα νεκρό παιδί μετανάστης ή πρόσφυγας, «Είναι κάποιος πρόσφυγας ή μετανάστης μόνος, στη μέση του δρόμου που δεν έχει τίποτα για να ελπίζει», «Το σώμα του σχηματίζει μαζί με τα παπούτσια ένα ερωτηματικό, σαν να θέλει να πει «γιατί έγιναν όλα αυτά στη ζωή μου, γιατί ο πόλεμος, γιατί οι θάνατοι;»

Ομάδα 4^η: φωτογραφία με τη μικρή χορεύτρια- Τίτλοι: «χαμένα όνειρα», «κρυφά όνειρα», «Συμβολίζει τα όνειρα του κοριτσιού, «Σχετίζεται με τη ζωή του κοριτσιού πριν τον πόλεμο»

Ομάδα 5^η: φωτογραφία με την βαλίτσα- Τίτλοι: «Βιαστική φυγή», «Στο δρόμο για ένα καλύτερο αύριο»

«Η βαλίτσα συμβολίζει την αγωνία των προσφύγων να φύγουν για να σωθούν- γι’ αυτό δεν πρόλαβαν να κλείσουν το φερμουάρ», «Δεν ήξεραν τι να πρωτοπάρουν, την παραφούσκωσαν, γι’ αυτό δεν κλείνει», «Λόγω των δυσκολιών του ταξιδιού ταλαιπωρήθηκε και χάλασε η βαλίτσα», «η φωτογραφία δείχνει ότι ταξιδεύουν με τα πόδια και είναι πολύ δύσκολες οι συνθήκες».

Ομάδα 6^η: φωτογραφία με τη βάρκα με τους πρόσφυγες- Τίτλοι: «η διαφυγή από τη θάλασσα», «για ένα καλύτερο αύριο». «Οι πρόσφυγες ταξιδεύουν μέσα στη θάλασσα με άσχημες καιρικές συνθήκες και ακατάλληλα πλοιάρια», «Η φωτογραφία θυμίζει αυτές που συχνά βλέπουμε στις ειδήσεις», «Θυμίζει το πρόσφατο πολύνεκρο ναυάγιο, όπου χάθηκαν τουλάχιστον 16 πρόσφυγες κι ανάμεσά τους πολλά παιδιά».

Ομάδα 7^η: φωτογραφία με το φορτηγό- Τίτλοι: «η μεταφορά των λαθρομεταναστών», «οι κυνηγημένοι». «Είναι ένα φορτηγό που κουβαλάει μάλλον λαθρομετανάστες», «Η φωτογραφία είναι τραβηγμένη με υπέρυθρες ακτίνες κι έτσι βλέπουμε πως μέσα υπάρχουν άνθρωποι κρυμμένοι», «Οι συνθήκες θα είναι πολύ δύσκολες και απάνθρωπες, για να ταξιδεύεις έτσι», «Κάποιοι παίρνουν πολλά λεφτά κι εκμεταλλεύονται τους πρόσφυγες ή μετανάστες».

 2^η δραστηριότητα: 

Διάδρομος της συνείδησης ή Αντικρουόμενες σκέψεις

 

Πρόκειται για μια τεχνική που εξυπηρετεί ιδιαίτερα την εξερεύνηση κάθε είδους διλήμματος που αντιμετωπίζει ένας χαρακτήρας ή μιας καθοριστικής απόφασης που πρέπει να πάρει. Τα μέλη της ομάδας τότε στέκονται αντικριστά σε δύο παράλληλες σειρές και υψώνοντας τα χέρια σχηματίζουν με το σώμα τους ένα μικρό «διάδρομο» (Decision Alley). Καθώς ο ήρωας περπατάει αργά ανάμεσά τους, οι συμμετέχοντες, που υποδύονται τις «φωνές», του λένε ψιθυρίζοντας τις σκέψεις του, ό,τι θα του έλεγε η φωνή της συνείδησής του (voices in the Head), τονίζοντας έτσι την αμφιταλάντευσή του, το αδιέξοδο στο οποίο βρίσκεται., αναπτύσσοντας κριτική σκέψη και να προχωρήσει σε συνειδητές επιλογές. Με την τεχνική αυτή οι συμμετέχοντες δεν μένουν απλά παρατηρητές της κατάστασης, αλλά παίρνουν θέση σε όσα διαδραματίζονται κι έτσι δημιουργείται ένα κλίμα ευθύνης, ο διάλογος, η στοχαστική ικανότητα, η ενσυναισθητική σκέψη και γεννούνται δυνατά συναισθήματα.

Αφού λοιπόν διαβάστηκαν οι στίχοι του ποιήματος «Σαν το φτύσιμο στο βλέμμα του πελάτη. Καμιά φορά πιο εγκάρδια» (από το ποίημα «για ένα παιδί που κοιμάται», ειπώθηκαν κάποια κατάλληλα συνδετικά λόγια: «και περνούσαν οι περαστικοί και κάποιοι δεν του έδιναν σημασία, σα να ήταν αόρατος, άλλοι τον κοίταζαν σαν ένα τέρας, σα να τους ενοχλούσε η παρουσία του, σα να έφταιγε για όλα, σα να τον έφτυναν. Άλλοι πάλι έμπαιναν σε δίλημμα: τι να κάνω, να τον βοηθήσω; Πώς; αρκεί ένα κέρμα; Μήπως έχει ανάγκη κι από άλλα πράγματα;» Ζητήθηκε τότε από τα παιδιά να φτιάξουν με το σώμα και τα υπερυψωμένα χέρια τους ένα διάδρομο. Τονίστηκε πως δεν θα πρέπει να μιλούν όλοι ταυτόχρονα, για να μπορεί να τους ακούει ο χαρακτήρας, πως μπορούν να ψιθυρίζουν ή και να μιλούν πιο δυνατά, πως αυτά που θα ειπωθούν μπορεί να είναι οι διλημματικές σκέψεις του περαστικού ή κάποιες συμβουλές προς αυτόν ή και μαλώματα και κριτικές.  Κάποιες κουβέντες που ειπώθηκαν ήταν: «Δεν έκανες καλά», «Πρέπει να βοηθήσεις», «Τι να κάνω;», «Δώσε λίγα χρήματα, δείξε αγάπη», «Ντροπή που δεν βοήθησες!», «Έχουν την ανάγκη μας», «Είναι άνθρωποι, σαν κι εμάς».

3η δραστηριότητα:

Δραματοποίηση με κάρτες ρόλου σε μικρές ομάδες εργασίας

 

Οι μαθητές  μπορούν να δημιουργήσουν δραματοποιήσεις, χωρισμένοι σε  μικρές ομάδες: Οι ομάδες παίρνουν ένα συγκεκριμένο χώρο για να εργαστούν, να προετοιμάσουν, να δοκιμάσουν και να παρουσιάσουν μια σύντομη και απλή σκηνή, επινοώντας τη δική τους εκδοχή «για τον κόσμο της ιστορίας», ζωντανεύοντας στιγμιότυπα και εμβαθύνοντας τις καταστάσεις. 

Είναι σημαντικό στη δραματοποίηση τα παιδιά να γνωρίζουν ότι οι θεατρικές καταστάσεις, στις οποίες θα συμμετάσχουν, είναι φανταστικές. Είναι αδύνατο διαφορετικά να αναλάβουν κάποιους ρόλους και ιδιαίτερα αν είναι αρνητικά φορτισμένοι, όταν ανησυχούν για το αν η κατάσταση είναι πραγματική ή φανταστική.

Είναι πάντως μια πολύ δημιουργική διαδικασία, αφού  τα παιδιά «εμπλέκονται δυναμικά στη ζωή του κειμένου», επινοούν πρόσωπα, τόπους  και καταστάσεις, ερευνούν πτυχές που «δεν φώτισε ο ίδιος ο συγγραφέας», αισθάνονται, προβληματίζονται πάνω σε αυτά, διαλέγονται μεταξύ τους κι έτσι από τη μια αποκτούν κριτική σκέψη κι από την άλλη  οδηγούνται σε μια βαθύτερη κατανόηση του κόσμου.

Έτσι, αφού μοιράστηκαν στις τρεις ομάδες οι κατάλληλες για το θέμα κάρτες, τους ζητήθηκε να φτιάξουν ιστορίες, με βάση αυτές και να τις παίξουν, αφού προετοιμαστούν για περίπου 8-10 λεπτά. Τα παιδιά επινόησαν το σενάριο, μοίρασαν ρόλους, ετοίμασαν τους διαλόγους, χρησιμοποίησαν πανιά για την ενδυμασία, σε συνδυασμό με τα καρεκλάκια για τα σκηνικά.

Η 1^η ομάδα έφτιαξε αυτοκίνητα στη σειρά με τους οδηγούς μέσα, τους μετανάστες στο φανάρι, οι οποίοι μάλιστα μιλούσαν σπαστά ελληνικά. Άλλοι οδηγοί ήταν εκνευρισμένοι κι άλλοι πρόθυμοι να δώσουν κάποια χρήματα. Πρόσθεσαν και δικούς τους ρόλους: α) πεζούς που περνούσαν, παρενέβησαν και άλλαξαν το τέλος της ιστορίας, προσφέροντας φαγητό και αγάπη- β) κάποια παιδιά έπαιξαν τον ρόλο των πωλητών σε μαγαζί με πρωινό (φούρνο ή κάτι τέτοιο), όπου κάποιοι περαστικοί τους οδήγησαν για να φάνε.

Η 2^η ομάδα παρουσίασε ένα αυτοκίνητο 4θέσιο με τον οδηγό και τους επιβάτες,  μια οικογένεια, ανάμεσα στους οποίους ήταν κι ένα απαιτητικό κακομαθημένο παιδί που ζητούσε παγωτό. Μέσα στο αυτοκίνητο υπήρχε διαφωνία μεταξύ των ατόμων, άλλοι ήθελαν να βοηθήσουν κι άλλοι αντιδρούσαν. Κάποιος μάλιστα είπε «γυφτάκια είναι μην τους δίνετε σημασία», ενώ άλλος έσπρωξε (θεατρικά) τον μετανάστη κι έπεσε κάτω. Η κυρία στο μπροστινό κάθισμα δεν είχε καθόλου ενσυναίσθηση και γελούσε.

Η 3^η ομάδα παρουσίασε ένα αυτοκίνητο, μάλλον πολυτελείας, με μια κυρία της υψηλής κοινωνίας και τον σοφέρ της. Ο σοφέρ ήταν συγκρατημένος, ίσως φοβόταν μην ενοχληθεί η κυρία του και τους έδιωχνε. Η κυρία όμως είχε μεγάλη καρδιά και ανοιχτό μυαλό και βοηθούσε απλόχερα. Εμφανίστηκαν κι εδώ δυο πεζοί διερχόμενοι, από τους οποίους η μια κυρία έβγαλε έναν ρατσιστικό λόγο, ενώ ο κύριος αντιδρούσε κι έλεγε πως τους έφερε η ανάγκη εδώ κι οφείλουμε να τους καταλάβουμε και να τους βοηθήσουμε.

Στο τέλος του δρώμενου, κάθε ομάδα επέλεγε την πιο σημαντική στιγμή και πάγωναν για μια φωτογραφία.

4η Δραστηριότητα: Περίγραμμα του χαρακτήρα ή Ρόλος στον τοίχο (role on the wall)

Ο εμψυχωτής απλώνει ένα κομμάτι χαρτί του μέτρου φυσικού μεγέθους και καλεί ένα μέλος της ομάδας να ξαπλώσει στο ρόλο του ήρωα και σε πόζα που θα μπορούσε να έχει ο ρόλος που διερευνείται. Αν θεωρείται σκόπιμο τα χαρτιά είναι δύο, οπότε και δύο τα παιδιά που ξαπλώνουν σε διαφορετικούς ρόλους. Τα υπόλοιπα παιδιά σχεδιάζουν με μαρκαδόρους το περίγραμμα του κορμιού τους. Αφού σηκωθούν οι «ήρωες», με τρόπο τελετουργικό, τα παιδιά καλούνται να γράψουν μέσα στο περίγραμμα σκέψεις ή συναισθήματα του ρόλου, μυστικά και όνειρα, ενώ έξω τα προσωπικά τους συναισθήματα, τις συμβουλές ή τις βαθύτερες σκέψεις τους ή ακόμη του χαρίζουν ποιήματα και συμβουλές, ευχαριστίες ή ευχές ή ακόμα τον μαλώνουν για την αρνητική συμπεριφορά του.  Όταν τελειώσουν, με θεατρικό στυλ, διαβάζονται, τυχαία από διάφορα παιδιά, όλα αυτά που γράφτηκαν σε έντονα πια φορτισμένο περιβάλλον, καθώς ο ήρωας μοιάζει να είναι παρών, παρόλο που δεν μπορεί να τους μιλήσει. Αυτή η τεχνική επιτρέπει στα παιδιά να επικοινωνήσουν με το χαρακτήρα σε κλίμα ενσυναίσθησης και στοχασμού

 

Αφού μπήκε η κατάλληλη μουσική, καθώς η εμψυχώτρια άπλωνε στο πάτωμα το πρώτο χαρτί σε φυσικό μέγεθος, ψιθύρισε: «κι έτσι ο μικρός πρόσφυγας έπεσε να κοιμηθεί ανάμεσα στις μηχανές, κουρασμένος αλλά ασφαλής». Και αντίστοιχα, τοποθετώντας με τον κατάλληλο τρόπο το δεύτερο χαρτί, είπε: «Όχι μακριά του, κοιμάται ένας ντόπιος, ένας περαστικός που το πρωί τον κοίταξε σα να τον έφτυσε και δεν τον βοήθησε». Δυο μαθητές, σαν να γνώριζαν κι από πριν την τεχνική, βιάστηκαν να ξαπλώσουν. Αφού ολοκληρώθηκε το περίγραμμα, διαβάστηκαν οι σκέψεις, τα συναισθήματα, τα όνειρα των ηρώων αλλά οι συμβουλές, τα συναισθήματα και οι αφιερώσεις των ίδιων, λόγια «συμπάθειας και ευθύνης», λόγια «αυθεντικά», γιατί οι ήρωες πια ήταν «ο δικός τους άνθρωπος»

 

 

 

Θέματα που αφορούν οι εικονιζόμενες δράσεις

Πρόσφυγες
Μετανάστες

Επιβεβαιώνω ότι έχω λάβει έγγραφη έγκριση για τη χρήση των φωτογραφιών.